Profesjonalna

Mięsień dwugłowy ramienia (łac. musculus biceps brachii), powszechnie znany jako biceps, pełni kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu kończyny górnej. Jego zadaniem jest nie tylko zginanie stawu łokciowego i obracanie przedramienia, ale także stabilizacja stawu ramiennego. Ze względu na swoją lokalizację i intensywną eksploatację – zarówno w życiu codziennym, jak i w aktywności fizycznej – mięsień ten oraz jego ścięgna są narażone na różnego rodzaju przeciążenia i urazy. Jednym z częstszych, a zarazem bardziej problematycznych schorzeń jest uszkodzenie lub naderwanie ścięgna bicepsa, które może prowadzić do poważnych ograniczeń ruchomości i bólu, a nawet trwałej dysfunkcji kończyny.

W zależności od charakteru i rozległości uszkodzenia, kontuzja może przybrać postać przeciążeniowej tendinopatii, częściowego naderwania lub całkowitego zerwania ścięgna. Problem ten dotyka nie tylko sportowców i osoby aktywne fizycznie, ale również ludzi starszych, u których dochodzi do naturalnych procesów degeneracyjnych w obrębie tkanek miękkich. Charakterystyczne objawy – takie jak nagły ból, ograniczenie funkcji ramienia oraz deformacja mięśnia – wymagają szybkiej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Rodzaje i przyczyny uszkodzeń ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia

Uszkodzenia ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia to grupa schorzeń obejmująca zarówno zmiany przeciążeniowe, jak i urazy ostre, które mogą prowadzić do częściowego lub całkowitego przerwania ciągłości ścięgna. Problem ten dotyczy najczęściej głowy długiej mięśnia, która przebiega przez staw ramienny i jest bardziej narażona na przeciążenia i urazy niż głowa krótka.

Rodzaje uszkodzeń:

1. Tendinopatia przeciążeniowa – jest to najczęstsza postać uszkodzenia, która rozwija się stopniowo na skutek przewlekłych mikrourazów i zmian degeneracyjnych. Dotyczy zazwyczaj osób aktywnych fizycznie – szczególnie tych, które wykonują intensywne ćwiczenia siłowe z dużym obciążeniem (np. wyciskanie sztangi, pompki, podciąganie). W przebiegu tendinopatii dochodzi do osłabienia struktury ścięgna, jego pogrubienia, a niekiedy także zwapnień. Objawem dominującym jest ból w przedniej części barku, często nasilający się przy ruchach zgięcia ramienia lub podczas aktywności wymagających unoszenia kończyny powyżej linii barków.

2. Naderwanie częściowe ścięgna – to uszkodzenie polega na przerwaniu części włókien ścięgna, zwykle jako konsekwencja długotrwałego przeciążenia lub jednorazowego urazu o umiarkowanej sile. Objawia się bólem, obrzękiem oraz ograniczeniem ruchomości, choć siła mięśnia bywa tylko częściowo osłabiona. Diagnostyka obrazowa, zwłaszcza USG i MRI, pozwala na ocenę zakresu uszkodzenia i decyzję o leczeniu.

3. Całkowite zerwanie ścięgna – najczęściej dotyczy głowy długiej mięśnia dwugłowego. Do zerwania może dojść podczas gwałtownego skurczu mięśnia, np. przy nagłym podniesieniu ciężaru, szarpnięciu lub próbie zatrzymania upadku. Urazy tego typu występują często u sportowców z dłuższym stażem treningowym, zwłaszcza u osób z wcześniejszymi dolegliwościami ze strony barku. Objawem charakterystycznym jest nagły, silny ból oraz wrażenie „rozrywania” w ramieniu. W krótkim czasie może wystąpić deformacja – przemieszczenie brzuśca mięśnia w kierunku łokcia, tzw. „objaw Popeya”. Mimo tej deformacji, w wielu przypadkach zachowana jest znaczna część siły zginania i supinacji.

4. Uszkodzenia typu SLAP (Superior Labrum Anterior to Posterior) – to szczególny rodzaj kontuzji, w której dochodzi do uszkodzenia górnej części obrąbka stawowego – w miejscu, gdzie przyczepia się głowa długa mięśnia dwugłowego. SLAP stanowi często źródło niejednoznacznych objawów bólowych w obrębie barku, które bywają błędnie diagnozowane jako tendinopatia bicepsa. Charakterystyczne dla SLAP są: przeskakiwanie, zgrzytanie w stawie, blokowanie barku oraz ból podczas wykonywania rzutów lub ruchów ponad głową. Do uszkodzenia dochodzi zwykle podczas gwałtownego pociągnięcia, np. chwytania za poręcz lub gałąź w trakcie upadku.

Objawy uszkodzenia ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia

Objawy uszkodzenia ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia są zazwyczaj dość charakterystyczne, choć mogą różnić się w zależności od rodzaju i rozległości urazu. W przypadku ostrego uszkodzenia, takiego jak całkowite zerwanie głowy długiej bicepsa, objawy pojawiają się nagle i są intensywne. Pacjent często relacjonuje moment zerwania jako nagły, ostry ból w przedniej części ramienia, któremu może towarzyszyć słyszalny „trzask” lub uczucie pęknięcia. Ból ten zwykle zlokalizowany jest w okolicy barku lub bliższej części ramienia i może promieniować w dół kończyny.

W krótkim czasie po urazie może dojść do pojawienia się obrzęku oraz zasinienia w rejonie uszkodzenia – zwłaszcza w dolnej części ramienia, gdzie przemieszcza się oderwany brzusiec mięśniowy. To przemieszczenie daje charakterystyczny obraz tzw. objawu Popeya, czyli wyraźnie widocznego zgrubienia mięśnia w dolnym odcinku ramienia. Objaw ten jest typowy dla całkowitego oderwania głowy długiej mięśnia dwugłowego od przyczepu bliższego i łatwo zauważalny przy napinaniu mięśnia, np. podczas zginania łokcia.

W przypadku częściowego uszkodzenia lub przeciążeniowego zapalenia ścięgna, objawy mogą być mniej spektakularne, ale nadal dokuczliwe. Występuje ból o charakterze przewlekłym lub nawracającym, nasilający się przy określonych ruchach – szczególnie przy zginaniu łokcia lub rotacji zewnętrznej przedramienia (supinacji). Często pacjenci skarżą się na osłabienie siły w tych ruchach, co może utrudniać wykonywanie codziennych czynności, takich jak podnoszenie ciężkich przedmiotów, zakładanie ubrania przez głowę czy unoszenie ramienia powyżej barku.

Dodatkowo, typowym objawem jest bolesność przy palpacji w okolicy rowka międzyguzkowego kości ramiennej, gdzie przebiega ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego. Ucisk w tym miejscu wywołuje często miejscową nadwrażliwość, a czasem także uczucie przeskakiwania lub „tarcia”, co może świadczyć o niestabilności ścięgna lub towarzyszącej patologii obrąbka stawowego, jak np. uszkodzenie typu SLAP. W takich przypadkach objawy mogą obejmować również ból podczas wykonywania rzutów ponad głową, uczucie „blokowania” stawu barkowego, przeskakiwania lub zgrzytania.

Warto podkreślić, że choć w przypadku całkowitego zerwania ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego może dojść do wyraźnych zmian w wyglądzie i lokalizacji brzuśca mięśniowego, siła funkcjonalna kończyny często pozostaje w dużej mierze zachowana. Wynika to z faktu, że głowa krótka bicepsa oraz inne mięśnie uczestniczące w zginaniu łokcia częściowo kompensują utracone funkcje. Mimo to, nieleczone uszkodzenia – zwłaszcza u osób aktywnych zawodowo i sportowo – mogą prowadzić do przewlekłych dolegliwości bólowych, ograniczenia zakresu ruchu oraz zmniejszenia sprawności kończyny, dlatego tak istotna jest wczesna diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Kluczową rolę w leczeniu odgrywa również terapia manualna, obejmująca techniki mobilizacji stawu ramiennego, odcinka szyjnego kręgosłupa oraz tkanek miękkich – ma ona na celu poprawę ruchomości, przywrócenie prawidłowej biomechaniki barku i złagodzenie wtórnych napięć mięśniowych. Uzupełnieniem terapii manualnej jest terapia mięśniowo-powięziowa, która skupia się na pracy z powięzią i zaburzeniami napięć w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego. Poprzez techniki rozluźniania powięziowego możliwe jest złagodzenie dolegliwości bólowych, poprawa ukrwienia i elastyczności struktur oraz przywrócenie harmonii ruchu.

Ważnym komponentem rehabilitacji jest także trening medyczny, który stopniowo wprowadza i rozwija aktywność mięśniową. Początkowo są to ćwiczenia izometryczne, niewywołujące przeciążeń, mające na celu aktywację mięśni bez ruchu w stawie. W dalszym etapie wdrażane są ćwiczenia oporowe, koncentrujące się na odbudowie siły nie tylko bicepsa, ale także mięśni stabilizujących łopatkę i staw ramienny – takich jak mięśnie pierścienia rotatorów. Odbudowa kontroli mięśniowej i wzorców ruchowych jest kluczowa dla uniknięcia przeciążeń oraz zapobiegania kolejnym urazom.

Fizjoterapia skupia się również na poprawie propriocepcji, czyli czucia głębokiego i kontroli pozycji kończyny w przestrzeni – szczególnie ważnej w codziennych czynnościach oraz u osób powracających do aktywności sportowej. Istotnym elementem terapii jest także edukacja pacjenta – zarówno w zakresie ergonomii ruchu, jak i profilaktyki nawrotów: poprawnego unoszenia ciężarów, unikania przeciążeń oraz odpowiedniego rozgrzewania przed wysiłkiem fizycznym.
Podsumowując, fizjoterapia w przypadku uszkodzenia ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia to kompleksowy proces terapeutyczny, łączący metody fizykalne, manualne oraz ćwiczenia terapeutyczne. Dobrze zaplanowana i indywidualnie dostosowana rehabilitacja nie tylko przyspiesza gojenie, ale również umożliwia powrót do pełnej sprawności, zmniejszając ryzyko przewlekłych dolegliwości oraz ponownego urazu.

Leczenie operacyjne

W przypadku całkowitego zerwania ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia, zwłaszcza u sportowców i osób pracujących fizycznie, często konieczne jest leczenie operacyjne. Zabieg polega na zespoleniu oderwanego ścięgna (tenodeza) lub jego przymocowaniu do innej części kości ramiennej. Po operacji kończyna jest unieruchamiana (np. w ortezie), a rehabilitacja prowadzona jest według stopniowanego protokołu – podobnie jak w leczeniu zachowawczym, ale pod ścisłym nadzorem ortopedy i fizjoterapeuty. Wczesne rozpoczęcie terapii manualnej oraz indywidualnie dobranych ćwiczeń, przy odpowiednim monitorowaniu gojenia się struktur, jest kluczowe dla uzyskania pełnego powrotu do sprawności.