Profesjonalna

Uszkodzenie więzadła pobocznego bocznego (ang. Lateral Collateral Ligament – LCL), znanego także jako więzadło poboczne strzałkowe (łac. ligamentum collaterale fibulare), stanowi rzadszą, lecz istotną klinicznie kontuzję stawu kolanowego, dotyczącą jego bocznej (zewnętrznej) stabilizacji. W przeciwieństwie do częstszych urazów więzadła pobocznego przyśrodkowego (MCL), uszkodzenia LCL często występują jako element złożonych urazów tylno-bocznego kompleksu kolana, mogących obejmować również ścięgna mięśnia dwugłowego uda, mięśnia podkolanowego, torebkę stawową oraz nerw strzałkowy wspólny. Więzadło poboczne boczne (LCL) usztywnia staw kolanowy w pozycji wyprostowanej, ogranicza rotację wewnętrzną, a także zapobiega nadmiernemu szpotawieniu kolana. Urazy tej struktury mogą prowadzić do poważnej niestabilności bocznej stawu, bólu, ograniczenia funkcji kończyny dolnej oraz znaczącego ryzyka wtórnych uszkodzeń. Dlatego też dogłębna znajomość anatomii i funkcji LCL oraz właściwa diagnostyka i szybka interwencja terapeutyczna są kluczowe dla skutecznego leczenia i powrotu pacjenta do pełnej sprawności fizycznej.

Anatomia

Więzadło poboczne boczne (LCL) to wąska, ale wyjątkowo silna struktura włóknista, położona po bocznej stronie stawu kolanowego. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości udowej i przebiega ku dołowi, kończąc się na głowie kości strzałkowej. Charakterystyczną cechą LCL jest to, że nie jest połączone z torebką stawową, ponieważ obie struktury oddziela warstwa tkanki tłuszczowej. Dodatkowo więzadło LCL nie ma bezpośredniego połączenia z łąkotką boczną, co odróżnia je od więzadła pobocznego przyśrodkowego (MCL) i czyni bardziej niezależnym anatomicznie i biomechanicznie. Dzięki temu LCL wykazuje większą swobodę w poruszaniu się względem struktur stawowych, lecz jednocześnie jest bardziej podatne na urazy w przypadku działania sił rotacyjnych i szpotawiących kolano.

W przypadku większej energii urazu, uszkodzenie LCL rzadko występuje izolowanie — znacznie częściej stanowi część tzw. kompleksowych uszkodzeń tylno-bocznego kąta kolana (posterolateral corner injuries), które mogą obejmować również więzadło podkolanowo-strzałkowe, mięsień podkolanowy, ścięgno mięśnia dwugłowego uda, torebkę stawową oraz nerw strzałkowy wspólny. Takie złożone uszkodzenia znacznie komplikują diagnostykę i leczenie oraz wymagają szczegółowego podejścia chirurgicznego i rehabilitacyjnego, by przywrócić stabilność boczną i rotacyjną kolana oraz zapobiec jego przewlekłej niestabilności.

Stopnie uszkodzenia LCL:

• Stopień I (lekki) — nadciągnięcie lub mikrourazy włókien bez utraty stabilności,
• Stopień II (umiarkowany) — częściowe rozerwanie więzadła, z umiarkowaną niestabilnością,
• Stopień III (ciężki) — całkowite przerwanie więzadła, często z uszkodzeniem innych struktur bocznych.

Objawy kliniczne

Typowe objawy uszkodzenia LCL obejmują:

• Ból po bocznej stronie kolana,
• Obrzęk i tkliwość palpacyjna,
• Uczucie niestabilności lub „uciekania” kolana na zewnątrz,
• Trudność w pełnym obciążaniu kończyny,
• Pozytywny test szpotawienia przy zgięciu kolana pod kątem 30°.

W diagnostyce obrazowej największą wartość mają:

• MRI – do oceny uszkodzenia więzadła i współistniejących urazów,
• RTG – pomocne przy podejrzeniu złamań awulsyjnych lub deformacji osi kończyny,
• USG – może ukazać obrzęk tkanek miękkich i krwiaki.

Leczenie zachowawcze (w przypadkach lekkich i umiarkowanych):

• Odpoczynek i ochrona kolana,
• Zimne okłady, kompresja, uniesienie (RICE),
• Stosowanie ortezy bocznej,
• Farmakoterapia przeciwbólowa i przeciwzapalna,
• Stopniowa rehabilitacja uzupełniona zabiegami fizykalnymi.

Leczenie operacyjne (w uszkodzeniach III stopnia lub złożonych):

• Rekonstrukcja LCL z wykorzystaniem przeszczepu (autologicznego lub allogenicznego),
• Rekonstrukcja tylno-bocznego kąta kolana w przypadku współistniejących urazów,
• Stabilizacja stawu i ochrona nerwu strzałkowego wspólnego.

Dodatkowo, klasyczne formy fizykoterapii takie jak ultradźwięki, krioterapia czy elektroterapia również odgrywają istotną rolę w poprawie mikrokrążenia, zmniejszeniu stanu zapalnego oraz przyspieszeniu procesów gojenia. Kompleksowe podejście, łączące aktywną terapię ruchową, pracę manualną oraz fizykalne wsparcie regeneracji, daje najlepsze efekty w przywracaniu funkcji stawu kolanowego i minimalizacji ryzyka nawrotów.

Podsumowanie

Uszkodzenia więzadła pobocznego bocznego należą do rzadszych, ale wymagających szczególnej uwagi urazów kolana, zwłaszcza ze względu na ich częste współwystępowanie z innymi uszkodzeniami kompleksu tylno-bocznego. Kluczowe znaczenie ma szybka i precyzyjna diagnostyka, która pozwala dobrać odpowiednią strategię leczenia – zarówno zachowawczego, jak i operacyjnego – dopasowaną do stopnia uszkodzenia oraz stylu życia pacjenta. Rehabilitacja powinna być prowadzona w sposób indywidualny, progresywny i holistyczny, z uwzględnieniem możliwości pacjenta, tempa regeneracji oraz celu funkcjonalnego. Nacisk kładzie się nie tylko na odbudowę siły i stabilności kolana, ale także na przywrócenie kontroli nerwowo-mięśniowej i elastyczności tkanek. Szczególną uwagę zwraca się na zastosowanie technik terapii manualnej – w tym mobilizacji stawu, technik powięziowych oraz masażu poprzecznego więzadła – które wspierają regenerację poprzez poprawę ukrwienia i elastyczności struktur. Uzupełnieniem są nowoczesne formy fizykoterapii, takie jak laser wysokoenergetyczny (HIL) oraz fala uderzeniowa, uznawane za wyjątkowo skuteczne w redukcji bólu i stymulacji gojenia, a także klasyczne zabiegi – ultradźwięki, krioterapia i elektroterapia – które wspierają lokalną przemianę materii i zmniejszają stan zapalny. Integracja tych działań w kompleksowy plan terapeutyczny umożliwia skuteczny i bezpieczny powrót do pełnej sprawności oraz znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu urazu.