Kręgozmyk

Kręgozmyk, czyli spondylolisteza, to schorzenie kręgosłupa, w którym dochodzi do przemieszczenia jednego kręgu względem drugiego, a dokładnie, kiedy kręg górny przesuwa się ku przodowi względem kręgu dolnego. W rzadkich przypadkach może dojść do jego przesunięcia do tyłu – wtedy mówimy o tzw. tyłozmyku. Kręgozmyk najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, ponieważ to właśnie ten rejon jest najbardziej obciążony i narażony na przeciążenia oraz urazy. Szczególnie często dotyczy dwóch poziomów:

W odcinku lędźwiowym kręgosłupa na poziomie L5-S1 (najczęstszy) oraz na poziomie L4-L5 dochodzi najczęściej do występowania kręgozmyku – w tym rejonie kręgosłup przenosi największe obciążenia, co czyni go podatnym na niestabilność i zwyrodnienia.

Kręgozmyk może występować także w odcinku szyjnym kręgosłupa (najczęściej na poziomie C6-C7). W przeszłości kręgozmyk w odcinku szyjnym występował rzadziej niż w lędźwiowym, jednak w dzisiejszych czasach z uwagi na długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej (zwłaszcza przy komputerze) oraz używanie telefonów komórkowych, gdzie głowa często jest pochylona i wysunięta do przodu, częstość występowania kręgozmyku w odcinku szyjnym znacznie wzrosła.

Kręgozmyk w odcinku piersiowym jest wyjątkowo rzadki, ponieważ ten fragment kręgosłupa jest dodatkowo stabilizowany przez żebra. Jeśli się pojawia, zwykle jest związany z poważnymi urazami lub chorobami osłabiającymi struktury kostne.

Kręgozmyk – przyczyny

Do ześlizgu kręgu dochodzi najczęściej wskutek przerwania ciągłości nasady łuku kręgowego na skutek osłabienia struktur więzadłowych kręgosłupa. Istnieje wiele poglądów dotyczących przyczyn powstawania kręgozmyku. Jedną z przyczyn kręgozmyku mogą być zarówno wady wrodzone, jak i nabyte zmiany w strukturze kręgosłupa. U niektórych osób problem wynika z nieprawidłowego rozwoju części kręgów już w dzieciństwie, co sprawia, że są one bardziej podatne na przesunięcia. Często jednak kręgozmyk rozwija się w wyniku zmian zwyrodnieniowych związanych z wiekiem, gdy osłabieniu ulegają więzadła i krążki międzykręgowe. Kręgozmyk może być także skutkiem urazów, przeciążeń oraz intensywnych treningów sportowych, zwłaszcza w dyscyplinach wymagających częstych skłonów i wyprostu pleców, jak gimnastyka czy podnoszenie ciężarów.

Do przyczyn powstawania kręgozmyku zalicza się:

• Wady wrodzone – genetyczne predyspozycje do osłabienia struktur kręgosłupa,
• Urazy i mikrourazy – powtarzające się przeciążenia, np. u sportowców (gimnastycy, podnoszenie ciężarów, sporty kontaktowe),
• Zmiany degeneracyjne – zwłaszcza u osób starszych, związane z procesem starzenia,
• Choroby metaboliczne – osteoporoza i inne zaburzenia wpływające na osłabienie kości,
• Nieprawidłowa postawa i przeciążenie – długotrwałe obciążenia kręgosłupa, np. przez dźwiganie ciężarów czy długotrwałe siedzące pozycje.

Objawy kręgozmyku:

Objawy kręgozmyku różnią się w zależności od stopnia przemieszczenia kręgu. W łagodniejszych przypadkach pacjent może odczuwać jedynie sporadyczny ból w dolnej części pleców lub w rejonie karku, zwłaszcza po długotrwałym siedzeniu lub wysiłku fizycznym. W bardziej zaawansowanych stadiach ból staje się przewlekły, może promieniować do nóg lub rąk, powodować uczucie sztywności i ograniczoną ruchomość. W skrajnych sytuacjach, gdy kręg przesuwa się znacznie i uciska nerwy, pojawiają się objawy neurologiczne, takie jak drętwienie kończyn, osłabienie mięśni czy trudności w chodzeniu. Reasumując do najczęstszy objawów kręgozmyku należy:

• Ból w dolnej części pleców lub w odcinku szyjnym kręgosłupa, który może promieniować do nóg lub rąk,
• Ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
• Uczucie sztywności i osłabienia mięśni,
• W zaawansowanych przypadkach – zaburzenia neurologiczne, takie jak drętwienie nóg lub rąk czy problemy z chodzeniem lub chwytaniem.

Leczenie kręgozmyku i rehabilitacja:

Jeśli masz podejrzenie kręgozmyku, warto skonsultować się z ortopedą lub neurologiem, który zleci odpowiednie badania, np. RTG, MRI lub tomografię komputerową. Leczenie kręgozmyku zależy od jego nasilenia. W większości przypadków stosuje się metody zachowawcze, które obejmują fizjoterapię, ukierunkowaną na ćwiczenia wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe, ćwiczenia wzmacniające mięśnie tułowia, obręczy barkowej lub miednicznej, leczenie przeciwbólowe w postaci zabiegów fizykalnych (laser wysokoenergetyczny, elektroterapia, ultradźwięki, lampa Sollux, pole magnetyczne), terapię mięśniowo-powięziową oraz czasami noszenie specjalnych gorsetów stabilizujących. Regularne wzmacnianie mięśni może pomóc w utrzymaniu stabilności kręgosłupa i zmniejszeniu dolegliwości bólowych. W sytuacjach, gdy ból jest silny i przewlekły, a przemieszczenie kręgu znaczące, konieczne może być leczenie operacyjne, które ma na celu stabilizację kręgosłupa i odbarczenie uciśniętych struktur nerwowych.

Kręgozmyk, choć może być źródłem bólu i ograniczeń ruchowych, nie zawsze wymaga interwencji chirurgicznej. Wczesna diagnoza i odpowiednia rehabilitacja pozwalają wielu pacjentom na kontrolowanie objawów i prowadzenie aktywnego trybu życia. W przypadku podejrzenia tej dolegliwości warto skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiednie metody leczenia i zapobiegania dalszemu pogorszeniu stanu kręgosłupa.