Uraz biczowy – Whiplash

Co to jest uraz biczowy (whiplash, uraz typu smagnięcia biczem)?

Uraz biczowy (łac. whiplash injury) to rodzaj kontuzji odcinka szyjnego kręgosłupa, która powstaje w wyniku gwałtownego ruchu głowy do przodu i do tyłu, przypominającego uderzenie biczem. Najczęściej występuje w wyniku kolizji samochodowych (szczególnie najechania na tył pojazdu), ale może również pojawić się w wyniku upadków, urazów sportowych czy gwałtownego przyspieszenia ciała.

Mechanizm powstawania urazu

Mechanizm urazu biczowego polega na szybkim odchyleniu głowy do tyłu (hiperekstensja), a następnie gwałtownym przemieszczeniu do przodu (hiperfleksja). W tym procesie dochodzi do nadmiernego napięcia, naciągnięcia lub nawet uszkodzenia więzadeł, mięśni, krążków międzykręgowych oraz stawów międzywyrostkowych w odcinku szyjnym kręgosłupa.

W czasie kolizji samochodowej ciało jest gwałtownie pchnięte do przodu, podczas gdy głowa pozostaje w miejscu, co powoduje naciągnięcie struktur szyjnych. Następnie głowa gwałtownie „dogania” ciało, wykonując przeciwny ruch. Może dojść do mikrourazów w obrębie tkanek miękkich oraz zmian przeciążeniowych w kręgosłupie.

Diagnostyka

Diagnostyka urazu biczowego obejmuje:

• Wywiad i badanie fizykalne – ocena zakresu ruchomości szyi i stopnia bólu,
• RTG kręgosłupa szyjnego – w celu wykluczenia złamań,
• Rezonans magnetyczny (MRI) – pozwala na ocenę tkanek miękkich i ewentualnych uszkodzeń dysków,
• Tomografia komputerowa (TK) – szczegółowe zobrazowanie struktur kostnych.

Leczenie urazu biczowego (whiplash)

Leczenie zależy od stopnia urazu i może obejmować leczenie farmakologiczne, unieruchomienie szyi oraz fizjoterapię. W terapii farmakologicznej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, diklofenak), leki przeciwbólowe (paracetamol, tramadol) oraz miorelaksanty w przypadku silnego napięcia mięśniowego. W początkowej fazie urazu „whiplash” zaleca się krótkotrwałe stosowanie kołnierza ortopedycznego (maksymalnie kilka dni), aby uniknąć osłabienia mięśni.

Rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w procesie powrotu do sprawności. Obejmuje terapię manualną, delikatne mobilizacje kręgów szyjnych i tkanek miękkich, ćwiczenia rozciągające i wzmacniające poprawiające elastyczność mięśni oraz kinezyterapię, czyli zestaw specjalistycznych ćwiczeń leczniczych przywracających pełen zakres ruchu. Dodatkowo stosuje się fizykoterapię, w tym laser wysokoenergetyczny (działanie przeciwbólowe i regeneracyjne), falę uderzeniową na mięśnie obręczy barkowej (w celu rozluźnienia napiętych mięśni), ultradźwięki (redukcja stanu zapalnego), elektroterapię (TENS – działanie przeciwbólowe i relaksacyjne), Sollux (działanie rozluźniające na mięśnie), oraz krioterapię zmniejszającą obrzęk i stan zapalny.

Powrót do aktywności

Stopniowy powrót do normalnych aktywności jest istotny, aby uniknąć zesztywnienia szyi. Zaleca się unikanie długotrwałego unieruchomienia i wdrażanie lekkiej aktywności fizycznej, np. pływania czy spacerów.

Możliwe powikłania

W niektórych przypadkach objawy mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, prowadząc do:

• Przewlekłego bólu szyi i głowy,
• Zespołu bólowego pourazowego,
• Zaburzeń neurologicznych (mrowienie, osłabienie siły mięśniowej).

Uraz biczowy (whiplash, uraz typu smagnięcia biczem) jest poważnym schorzeniem, które wymaga odpowiedniej diagnozy i leczenia. Kluczową rolę w powrocie do zdrowia odgrywa rehabilitacja / fizjoterapia, w tym ćwiczenia wzmacniające i terapia manualna. Wczesna interwencja może zapobiec przewlekłym dolegliwościom i umożliwić pełny powrót do sprawności fizycznej.