Zespół ciasnoty podbarkowej

Cieśń podbarkowa, znana również jako zespół ciasnoty podbarkowej (z ang. Subacromial Impingement Syndrome), to jedna z najczęstszych przyczyn bólu barku, szczególnie u osób aktywnych fizycznie i sportowców, ale także u osób wykonujących powtarzalne czynności w codziennym życiu zawodowym oraz osób o niskiej aktywności fizycznej. Problem ten dotyczy konfliktu mechanicznego w obrębie struktur barku, co prowadzi do bólu, ograniczenia ruchomości oraz osłabienia siły kończyny górnej. Choć może mieć różne nasilenie i etiologię, nieleczony może prowadzić do poważniejszych uszkodzeń, w tym uszkodzeń stożka rotatorów czy przewlekłego zapalenia kaletki podbarkowej.

Na czym polega cieśń podbarkowa?

Cieśń podbarkowa odnosi się do zjawiska mechanicznego ucisku struktur znajdujących się w przestrzeni podbarkowej, czyli przestrzeni pomiędzy wyrostkiem barkowym łopatki (acromion), więzadłem kruczo-barkowym, a głową kości ramiennej. W tej przestrzeni znajdują się m.in. ścięgna mięśni stożka rotatorów (głównie mięśnia nadgrzebieniowego), kaletka podbarkowa oraz inne struktury łącznotkankowe. W warunkach patologicznych dochodzi do zmniejszenia tej przestrzeni i konfliktu pomiędzy tymi strukturami, szczególnie podczas unoszenia kończyny górnej (ruch odwodzenia lub zgięcia powyżej poziomu ramion). Ucisk prowadzi do mikrourazów, przewlekłego zapalenia, obrzęku i stopniowego uszkadzania ścięgien, a w zaawansowanych przypadkach do ich zerwania.

Przyczyny cieśni podbarkowej

Przyczyny zespołu ciasnoty podbarkowej można podzielić na pierwotne i wtórne.

Pierwotne przyczyny to:

• Wady anatomiczne wyrostka barkowego (np. jego haczykowata forma),
• Przerost więzadła kruczo-barkowego,
• Osteofity w stawie barkowo-obojczykowym,
• Zmiany zwyrodnieniowe prowadzące do zwężenia przestrzeni podbarkowej.

Wtórne przyczyny obejmują:

• Dysbalans mięśniowy i osłabienie mięśni stabilizujących łopatkę,
• Niestabilność stawu barkowego,
• Przeciążenia wynikające z powtarzalnych ruchów (szczególnie nad głową),
• Zaburzenia rytmu łopatkowo-ramiennego,
• Nieprawidłowa biomechanika kończyny górnej i kręgosłupa.

Czynniki ryzyka to również wiek (szczególnie po 40. roku życia), praca fizyczna wymagająca podnoszenia rąk ponad głowę, sporty takie jak tenis, pływanie, siatkówka czy ciężary.

Objawy zespołu ciasnoty podbarkowej

Objawy zwykle rozwijają się stopniowo. Najczęstsze z nich to:

• Ból w przedniej i bocznej części barku, nasilający się przy ruchach powyżej poziomu ramion,
• Ból w nocy, szczególnie podczas leżenia na chorym barku,
• Osłabienie siły mięśniowej kończyny,
• Ograniczenie zakresu ruchomości,
• Uczucie przeskakiwania lub „zablokowania” przy pewnych ruchach,
• Trudności w wykonywaniu codziennych czynności (np. Sięganie na półkę, zakładanie kurtki).

Leczenie zachowawcze – rola fizjoterapii

Podstawowym postępowaniem w cieśni podbarkowej jest leczenie zachowawcze, w którym kluczową rolę odgrywa fizjoterapia. Jej głównym celem nie jest jedynie łagodzenie objawów, ale przywrócenie prawidłowej funkcji stawu barkowego, eliminacja przyczyn konfliktu oraz poprawa kontroli nerwowo-mięśniowej.

Fizjoterapia w cieśni podbarkowej jest procesem indywidualnym, dobieranym do potrzeb pacjenta – nie tylko jego objawów, ale także stylu życia, rodzaju wykonywanej pracy czy uprawianego sportu. Kluczowe jest nie tylko prowadzenie ćwiczeń pod nadzorem, ale również edukacja pacjenta dotycząca ergonomii i samodzielnego wykonywania ćwiczeń w domu.

Leczenie operacyjne

W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, rozważa się leczenie operacyjne. Może być ono również wskazane w przypadkach znacznego uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów lub trwałych zmian anatomicznych powodujących ciasnotę.
Najczęściej wykonywaną procedurą jest artroskopowa dekompresja podbarkowa, znana również jako subakromioplastyka. Zabieg polega na:

• Usunięciu zmian degeneracyjnych w obrębie kaletki,
• Wygładzeniu lub częściowym usunięciu wyrostka barkowego (acromion),
• Uwolnieniu więzadła kruczo-barkowego,
• Ewentualnej naprawie uszkodzonego ścięgna stożka rotatorów.

Zabieg wykonuje się małoinwazyjnie, co pozwala na szybszą rekonwalescencję. Po operacji konieczna jest jednak kontynuacja rehabilitacji – często jeszcze intensywniejsza – by przywrócić funkcję barku, zapobiec nawrotom i osiągnąć pełną sprawność.

Podsumowanie

Cieśń podbarkowa to złożona jednostka chorobowa wynikająca z zaburzeń mechaniki barku, która może znacząco ograniczać codzienne funkcjonowanie. Skuteczne leczenie opiera się przede wszystkim na kompleksowej fizjoterapii, której celem jest eliminacja przyczyn konfliktu, a nie tylko leczenie objawów. Operacja pozostaje ostatecznością w przypadkach zaawansowanych lub opornych na terapię zachowawczą. Wczesna diagnoza i właściwe postępowanie pozwalają uniknąć powikłań i zachować pełną funkcjonalność barku.