ZAPYTAJ O TERMIN WIZYTY
+48 734 155 144
LOKALIZACJA
ul. Mogilska 118, 31 – 445 Kraków
GODZINY OTWARCIA
pon. – pt. 8:00 – 20:00
Zespół cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka (ang. Carpal Tunnel Syndrome, CTS) to jedno z najczęstszych schorzeń neuropatycznych, które dotyka rejonu ręki i nadgarstka. Rozwija się wskutek ucisku nerwu pośrodkowego na drodze jego przebiegu przez kanał nadgarstka. Powiększenie zawartości kanału nadgarstka prowadzi do przygniecenia nerwu do troczka zginaczy (więzadła poprzecznego) i niedokrwienia jego części obwodowej. Choroba ta często występuje u osób wykonujących pracę wymagającą powtarzalnych ruchów ręką i nadgarstkiem, jak pracownicy biurowi, muzycy czy montażyści. Najczęściej chorują osoby w wieku średnim lub podeszłym, a kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zapobiec trwałym uszkodzeniom nerwu.
Anatomia
Kanał nadgarstka to wąska przestrzeń anatomiczna znajdująca się na wewnętrznej stronie nadgarstka. Ograniczony jest on od strony grzbietowej przez kości nadgarstka, a od strony dłoniowej przez troczek zginaczy (retinaculum flexorum). Przez kanał nadgarstka przebiegają ścięgna zginaczy palców oraz nerw pośrodkowy (nervus medianus). Nerw pośrodkowy odpowiada za czucie w bocznej części dłoni (kciuk, palec wskazujący, środkowy i połowa serdecznego) oraz za funkcjonowanie niektórych mięśni kciuka.
Patofizjologia
Do rozwoju zespołu cieśni nadgarstka dochodzi w wyniku wzrostu ciśnienia w obrębie kanału nadgarstka. Powoduje to mechaniczny ucisk oraz niedokrwienie nerwu pośrodkowego, który przebiega przez ten wąski tunel anatomiczny wraz z ścięgnami zginaczy palców. Nerw zostaje przygnieciony do troczka zginaczy (retinaculum flexorum), co prowadzi do zaburzeń przewodzenia impulsów czuciowych i ruchowych.
Przyczyną zwiększonego ciśnienia mogą być:
- Zapalenie pochewek ścięgien zginaczy (tenosynovitis),
- Przeciążenie ręki (np. Podczas pracy wymagającej powtarzalnych ruchów ręką i nadgarstkiem),
- Urazy mechaniczne (złamania, zwichnięcia),
- Zmiany zwyrodnieniowe w stawach,
- Obrzęki tkanek (np. W ciąży, chorobach hormonalnych),
- Reumatoidalne zapalenie stawów,
- Cukrzyca (z pogrubieniem ścięgien i zapaleniem pochewek),
- Przyczyny idiopatyczne (bez uchwytnej przyczyny).
Warto podkreślić, że objawy typowe dla zespołu cieśni nadgarstka mogą mieć inne źródło niż sam kanał nadgarstka. Dlatego przed przystąpieniem do leczenia – zwłaszcza rehabilitacyjnego – niezbędna jest dokładna ocena pacjenta. Należy różnicować objawy z innymi zespołami uciskowymi nerwu pośrodkowego, jak:
- Patologie odcinka szyjnego kręgosłupa (tzw. „pierwsza cieśń”),
- Zespół górnego otworu klatki piersiowej,
- Zespół pronatorów (zespół mięśnia nawrotnego obłego).
Tylko precyzyjna diagnoza pozwala na zastosowanie skutecznego leczenia i uniknięcie nieskutecznej terapii skierowanej na niewłaściwe źródło dolegliwości.
Objawy
Zespół cieśni nadgarstka objawia się piekącym bólem w obrębie dłoniowej części nadgarstka, drętwieniem lub mrowieniem w obszarze zaopatrywanym przez nerw pośrodkowy (dłoniowa powierzchnia kciuka, palec wskazujący, środkowy i promieniowa część palca serdecznego). Objawy te mogą występować na całym wymienionym obszarze lub stanowić określoną kombinację. Cechą charakterystyczną jest występowanie dolegliwości nocnych i porannych, które zmuszają pacjenta do potrąsania ręką w celu ich zmniejszenia (tzw. objaw „strzepywania”). W miarę postępu choroby pojawia się osłabienie i zanik mięśni kłębu, głównie mięśnia odwodziciela krótkiego kciuka.
Diagnostyka
Najważniejszymi elementami diagnozy są szczegółowy wywiad kliniczny i badanie fizykalne. W celu potwierdzenia rozpoznania wykonuje się także badania przewodnictwa nerwowego (EMG), które pozwalają ocenić stopień uszkodzenia nerwu pośrodkowego.
Leczenie
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka zależy od stopnia zaawansowania choroby i może mieć charakter zachowawczy lub operacyjny.
W przypadkach łagodnych i umiarkowanych stosuje się leczenie zachowawcze, które może przynieść znaczną poprawę. Obejmuje ono m.in. unikanie czynności nasilających objawy, noszenie szyn stabilizujących nadgarstek – szczególnie w nocy – stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), iniekcje sterydowe do kanału nadgarstka oraz zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak laseroterapia, ultradźwięki czy elektroterapia. Celem tych działań jest zmniejszenie stanu zapalnego oraz łagodzenie dolegliwości bólowych.
Kluczowym elementem leczenia zachowawczego jest fizjoterapia, ze szczególnym uwzględnieniem terapii manualnej. Dobrze zaplanowana rehabilitacja uwzględnia:
- Terapię manualną – polegającą na mobilizacji tkanek miękkich w obrębie troczka zginaczy, rozcięgna dłoniowego oraz mięśni i powięzi przedramienia, co pomaga w redukcji napięć i poprawie ukrwienia,
- Neuromobilizację – mającą na celu poprawę ślizgu i odżywienia nerwu pośrodkowego, co przekłada się na zmniejszenie objawów neurologicznych,
- Mobilizacje stawowe – których celem jest przywrócenie prawidłowej ruchomości stawu nadgarstkowego,
- Ćwiczenia lecznicze – indywidualnie dobrane przez fizjoterapeutę, mające na celu poprawę elastyczności i siły mięśni przedramienia oraz dłoni, a także przywrócenie prawidłowej funkcji ręki,
- Edukację pacjenta – obejmującą zasady ergonomii pracy, techniki odciążające nadgarstek oraz profilaktykę nawrotów objawów.
Przed rozpoczęciem rehabilitacji konieczna jest dokładna diagnostyka różnicowa, ponieważ objawy mogą wynikać również z innych jednostek chorobowych, takich jak patologie odcinka szyjnego kręgosłupa (tzw. „pierwsza cieśń”), zespół górnego otworu klatki piersiowej lub zespół mięśnia nawrotnego obłego. Skuteczność leczenia zachowawczego w dużej mierze zależy od prawidłowej identyfikacji źródła dolegliwości i precyzyjnego ukierunkowania terapii.
W przypadkach przewlekłych, zaawansowanych lub opornych na leczenie zachowawcze wskazane jest leczenie chirurgiczne. Zabieg polega na przecięciu troczka zginaczy w celu odbarczenia nerwu pośrodkowego i może być wykonany metodą klasyczną lub endoskopową. Po operacji niezbędna jest kontynuacja fizjoterapii w celu zapobiegania zrostom, przykurczom oraz przywrócenia pełnej funkcji ręki. Wczesne wdrożenie rehabilitacji pooperacyjnej wpływa na szybszy powrót do sprawności oraz zmniejsza ryzyko nawrotu objawów.
Podsumowanie
Zespół cieśni nadgarstka to powszechna, ale istotna jednostka chorobowa wymagająca precyzyjnej diagnostyki i kompleksowego leczenia. Kluczowe znaczenie ma nie tylko potwierdzenie samej obecności cieśni, ale również identyfikacja ewentualnych źródeł objawów poza nadgarstkiem, takich jak odcinek szyjny kręgosłupa czy mięśnie obręczy kończyny górnej. Skuteczna terapia powinna być ukierunkowana nie tylko na zmniejszenie objawów, ale także na przywrócenie prawidłowej biomechaniki i funkcji ręki. Dobrze zaplanowana, indywidualna rehabilitacja, obejmująca zarówno terapię manualną, neuromobilizacje, jak i ćwiczenia lecznicze, odgrywa kluczową rolę w poprawie jakości życia pacjentów oraz w profilaktyce nawrotów schorzenia.
